Van trainers mag worden verwacht dat zij met een wissel invloed kunnen uitoefenen op een wedstrijd. Hiervoor heeft een trainer de beschikking over een aantal spelers op de bank, die als gevolg van de concurrentie niet in de basis konden starten.
In de meeste gevallen zien we wissels waarbij een trainer middenvelders en vooral aanvallers inzet om een wedstrijd open te breken. Soms zit hier een gouden wissel tussen, met een speler die invalt en zorgt voor de winnende goal of een belangrijke assist.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik in mijn tijd als speler niet vaak heb meegemaakt dat een trainer via een tactische omzetting een wedstrijd wist om te buigen. Dit is zeker geen makkelijke opgave, maar mag worden verwacht van trainers op een bepaald niveau.
Mijn beschrijving van de legendarische CL-finale van 2005 stond in het teken van de tactische omzetting van Liverpool trainer Benitez. Onderstaand verhaal gaat over een tactische omzetting die een stuk minder succesvol uitpakte.
Euro 2004
Het is het verhaal van de wissel van Dick Advocaat, tijdens het toernooi van Euro 2004. Advocaat was toen bondscoach van Oranje, en had naast zich Wim van Hanegem als assistent zitten. Oranje zat onder meer in de groep met een bijzonder sterk Tsjechië. De tegenstander in de tweede wedstijd van de poule.
Bij Tsjechië stonden onder meer Petr Cech, Jan Koller, Karel Poborsky en Pavel Nedved op het veld. Mijn persoonlijke favoriet was Tomas Rosicky, de nummer 10 van de ploeg. Hij was in mijn ogen de beste man op het veld die avond. Al was er ook een andere speler die met zijn acties de aandacht trok: Arjen Robben, een jonge linksbuiten.
Oranje had het zwaar tegen de toppers uit Tsjechië. Toch stond het lange tijd voor. Al vrij vroeg in de wedstrijd stond het 2-0 voor Oranje. Koller maakte al snel een aansluitingstreffer. Tsjechië voelde dat het sterker werd. Nedved en vooral Rosicky namen de ploeg bij de hand op zoek naar de gelijkmaker. Die kwam er ook, maar hier ging de wissel van Advocaat aan vooraf.
Robben
Oranje stond onder druk. Gelukkig kon het team met Robben in de ploeg daar op sommige momenten onderuit komen. Met Robben aan de bal kreeg de rest van de ploeg even rust, en kon men de boel weer even organiseren. Tsjechië wist dat het moest oppassen voor de uitbraak met Robben. Nog een goal van Oranje zou een einde maken aan de wedstrijd.
Advocaat besloot Tsjechië een handje te helpen. Nog binnen het uur besloot hij Robben van het veld te halen. De beste man aan de kant van Oranje, de speler die bij balbezit een aantal spelers van Tsjechië bezig hield, ging eraf voor middenvelder Paul Bosvelt. Dit betekende een systeem wissel, van 4-3-3 naar 4-4-2.
Het probleem was nu dat Oranje nog meer moeite had om onder de druk van Tsjechië uit te komen. Voetballend lukt dit al een tijdje niet. Met Robben in het veld kon de ploeg leunen op de acties van de linksbuiten, en moest Tsjechië zich zorgen maken over de counters. De ruimtes zouden alleen groter worden, en niemand kon daar beter van profiteren dan Robben.
Van der Meyde bleef staan. Dit was veel minder dan Robben een speler voor de counter. Hij had een goede actie buitenom en een geweldige voorzet in huis. Maar Robben was de speler die al op jonge leeftijd in staat was het hele veld over te steken met de bal aan de voet.
Ook met een extra middenvelder lukte het Oranje niet om Tsjechië tegen de houden. Met al die toppers in huis, en de hulp van Advocaat ging het mis. Eerst viel de gelijkmaker. Toen kwam er rood voor Heitinga. Reiziger viel in voor Van der Meyde om de verdediging weer te herstellen. Het was te laat, want het was Liverpool's Smicer die zorgde voor de winnende treffer.
Wissels
Het is niet te voorspellen hoe een wissel zal uitpakken. Het is daarom belangrijk dat de intentie achter de wissel de juiste is. We kunnen aannemen dat Advocaat de voordelen van de Robben wissel heeft afgewogen tegen de nadelen hiervan. Een extra middenvelder in de ploeg klinkt goed. Bosvelt was een dynamische speler, in staat een tegenstander op te jagen.
Het betekende in balbezit minder kwaliteit. Bosvelt was niet de man van het positiespel. Robben ook niet, maar zorgde met zijn dreiging voor balbezit bij Oranje. Meer balbezit dan de ploeg die avond wist te creëren door de bal rond te laten gaan. Tsjechië zou bij een achterstand meer en meer risico moeten nemen, en Advocaat wisselde de speler die daar het beste mee om kon gaan.
De vraag is ook of er een specifieke taak was voor Bosvelt toen hij inviel. Te vaak denken trainers een oplossing te kunnen vinden in een extra middenvelder of verdediger. Het is belangrijk dat de invallers een specifieke taak meekrijgen. Iets wat vanaf de bank als probleem wordt gespot, waarbij de wissel kan dienen als antwoord.
Als daarnaast de rest van de ploeg niet weet hoe men moet omgaan met de nieuwe situatie, dan wordt het nog lastiger. Er moet daarom altijd worden getraind en gesproken over een noodplan. Hoe ga je om met het verdedigen van een voorsprong? En wat doe je bij een achterstand die je wilt voorkomen?
Advocaat was zich bewust van de fout die hij had gemaakt. Hij moest bekennen dat zijn ingreep volledig was mislukt. Je kunt zeggen dat het altijd maar afwachten is na een besluit, maar dit was gewoon geen logische keuze geweest. De bondscoach voelde zich niet te groot om dit toe te geven, en dus kon er al snel om worden gelachen.
Een paar dagen later werd aan assistent Van Hanegem gevraagd wat hij zou doen als Advocaat opnieuw Robben eraf zou willen halen. Van Hanegem grapte met de pers: “Dan krijgt hij van mij een klap.”
Lees Hier Meer:
Over het 3-4-3 systeem
Over het 4-4-2 systeem
