Tactisch vermogen is de kwaliteit om met name zonder bal de juiste dingen te doen. Hieronder vallen (eerder beschreven) onderwerpen als compact staan, druk zetten en het kantelen.
In het stuk over compact voetballen/verdedigen schreef ik onder meer over het Atletico Madrid van trainer Diego Simeone. Daarnaast beschreef ik de wijze waarop kleine landenteams vandaag de dag in staat zijn om het compact verdedigen aardig uit te voeren.
Het is verschil tussen de twee voorbeelden zit in de kwaliteit om de uitvoering 90 minuten lang op hoog niveau vol te houden. Het zit in het 'lezen' van de wedstrijd. Weten wat er nodig is op diverse momenten in de wedstrijd. Aanvoelen wat er gevraagd wordt in verschillende fases van een wedstrijd. Het spreekt voor zich dat topteams dit veel meer hebben dan kleine ploegen.
Daarnaast bezitten grote teams ook het voetballend vermogen om in de omschakeling te profiteren van de ruimte die de tegenstander laat op het moment van aanvallen. Het grote Atletico van 2014 en 2016 had met spelers als Gabi, Godin en Koke leiders die de tactische plannen van Simeone konden overbrengen op de rest van de spelers.
Ook de kampioensploeg van 2021 had met de aanvoerders Gimenez, Saul, Oblak en opnieuw Koke spelers met de ervaring, leiderschap en tactische kwaliteiten om het team te dragen. Collectief tactisch vermogen begint met spelers die het in zich hebben om de opdrachten van trainers uit te voeren en anderen daarin kunnen helpen.
Evalueren en schakelen
In één van mijn eerste stukken op de blog schreef ik over de tactische omzetting van Liverpool-trainer Benitez. De prachtige finale tegen AC Milan leverde voor de Engelsen een dramatisch eerste helft op. De 3-0 achterstand was mede te wijten aan diezelfde Benitez, die had kunnen weten dat zijn manier van spelen niet ging werken tegen de ruit op het middenveld van de Italianen.
Hij besloot echter in de rust om zijn 'fout' recht te zetten. Rechtsback Finnan ging eruit. Benitez had geen backs nodig in deze wedstrijd. Hij besloot met wing backs te gaan spelen, en bracht een extra middenvelder. Deze samenstelling voerde de druk op, waardoor Milan veel minder aan voetballen kwam.
Hoewel het evalueren in dit geval niet moeilijk was na een 3-0 achterstand, was de wijze waarop Benitez schakelde goed. Liverpool was mede dankzij spelers als Gerrard, Hamann en Xabi Alonso in staat om de nieuwe opdrachten uitstekend uit te voeren. De goede uitvoering ging gepaard met een snelle goal.
Daarna brak de tactische omzetting de Italianen, die later in de partij op dezelfde manier gingen spelen. Het is achteraf heel makkelijk om te zeggen, maar hadden de Italianen eerder gereageerd op de wijziging bij Liverpool, was de wedstrijd mogelijk anders gelopen. Het toont in ieder geval aan hoe moeilijk deze keuzes ook voor toptrainers en hun elftallen zijn.
Tactisch vermogen is soms in het heetst van de strijd inzien dat er een verandering nodig is, en deze goed uitvoeren. Het is niet altijd dat het initiatief vanaf de bank komt. Ik heb zelf een aantal keer meegemaakt dat de meer ervaren spelers in het team kozen voor een wijziging waarbij de ploeg iets anders kwam te staan dan in de opstelling van de trainer.
Hoe de wijziging ook tot stand komt, eerst is er het vermogen om in te zien dat er iets niet klopt. Dit hoeft niet moeilijk te zijn. Als de tegenstander twee of drie keer op dezelfde manier tot een grote kans komt, moet je ingrijpen. De pass moet eruit worden gehaald, misschien moet er meer druk op de bal zijn of betere rugdekking op een bepaald deel van het veld.
Daarna moet de juiste oplossing worden gevonden. Dit kan met een wissel of een wijziging in het veld. Het kan zijn dat de formatie anders moet, of dat de spelers die er staan andere dingen moeten doen. De ene wijziging zal van invloed zijn op iets anders in het veld. Ook hier dient rekening mee gehouden te worden.
De tactische opdrachten die standaard onderdeel zijn van een speelwijze worden met de week beter uitgevoerd. Net als in balbezit ontstaan er patronen en automatismen, en weten spelers wat de looplijnen zijn om de verdedigende formatie in stand te houden.
Echt lastig wordt het pas wanneer je moet reageren op de tegenstander. En zeker wanneer de tegenstander dingen doet die niet werden verwacht. Een analyse van de tegenstander is niet altijd mogelijk, en daarom moet een ploeg in staat zijn met de speelwijze diverse soorten tegenstanders op te vangen.
Tactisch vermogen is dus onder meer het snel en goed kunnen reageren op veranderingen in het veld. Teams moeten voorbereid zijn op meerdere scenario's. Iedereen in het team moet in staat zijn op meerdere posities de taken uit te voeren.
Lees Hier Meer: