Gisteren schreef ik over de verschillen tussen 4-3-3 en 4-2-3-1.
Het stuk eindigde ik door aan te geven dat de introductie van 4-2-3-1 het begin betekende van een andere manier van systemen omschrijven.
Ik wil het al een tijdje hebben over andere varianten. Deze lijken soms sterk op al bestaande systemen, met een belangrijk verschil of specifieke nadruk ergens op. In 4-2-3-1 ligt de nadruk bijvoorbeeld op de twee controlerende middenvelders die samen voor de verdediging staan.
Mogelijk ga ik, als blijkt dat daar behoefte aan is, verder in op de systemen die ik in dit stuk kort zal beschrijven.
4-1-4-1
In dit systeem wordt gespeeld met één pure verdedigende middenvelder kort voor de verdediging. Vergelijken we deze manier van spelen met 4-2-3-1, dan kan je ook hier spelen met een 10 en buitenspelers. De extra middenvelder kan de 8 rol uitvoeren, en box-to-box spelen.
Zowel 4-2-3-1 als 4-1-4-1 zijn eigenlijk ook 4-5-1 systemen. Het verschil is duidelijk het spelen met twee controleurs in plaats van een enkele. Deze positie is belangrijk genoeg om specifiek te benoemen. De vraag is wat er van de aanvallers wordt verwacht, en vanaf welke positie zij starten.
4-2-2-2
De Duitse trainer Roger Schmidt speelde in zijn tijd bij PSV in een 4-2-2-2 systeem. Net als in 4-2-3-1 staan er vier verdedigers en 2 controlerende middenvelders opgesteld. Daarnaast staan er 2 aanvallende middenvelders/aanvallers en 2 spitsen.
Dit systeem is een versie van een 4-4-2. Het verschil is hier het onderscheid tussen de verdedigende middenvelders en de aanvallende middenvelders. Deze laatsten kunnen vanaf de zijkant spelen, of meer naar binnen. Dit kan afhangen van de backs die staan opgesteld, en hoeveel zij aanvallen.
4-3-2-1
Een tijdje geleden toonde ESPN de documentaire 'De kerstboom van Co'. Eén van de meest invloedrijke Nederlandse trainers ooit, Co Adriaanse, bedacht ooit bij ADO een opvallende speelwijze. Hij speelde daar met succes met naar binnen opgestelde aanvallers.
Deze opereerden schuin achter de diepe spits, in een variant van het 4-3-3 systeem. Dit was in die tijd (eind jaren '80) nieuw in vergelijking met het spelen met echte buitenspelers. Vandaag is deze manier van spelen logischer, dankzij de moderne rollen van buitenspelers en backs.
Het systeem biedt teams overigens op een simpele manier de kans om uit te voeren wat ik eerder het Uitlokken van de Tegenstander noemde. Door te starten met de 2 aanvallers aan de buitenkant, als buitenspelers, denkt de tegenstander te weten wat er moet gebeuren.
Trekken zij daarna voor langere tijd naar binnen, dan raakt de tegenpartij mogelijk in de war. Zeker als zij bij balbezit aan de binnenkant blijven spelen, en rond de spits proberen te komen, wordt het lastig voor de tegenstander. De moeite waard om eens een keer uit te proberen.
Welke varianten zijn er nog meer?
Twee systemen die in de ouderwetse stijl worden weergegeven, dwz met drie linies zijn 5-4-1 en 4-5-1. 4-5-1 zou je kunnen omschrijven als een 4-3-3 met buitenspelers die meer vanuit het middenveld opereren. Dit zien we tegenwoordig toch al veel vanwege de aanvallende backs.
Systemen met 3 centrale verdedigers die ik volgens mij nog niet eerder heb genoemd op mijn blog, zijn 3-3-2-2 en 3-2-3-2. De laatste werd volgens mij ook in het verleden door Co Adriaanse gehanteerd.
Het bespreken van systemen is en blijft een interessant onderdeel van het voetbal. Laat je als trainer echter niet teveel afleiden door welk systeem moet worden gespeeld. Een tijd terug schreef ik Eerst de Instelling, dan de Opstelling. Hierin wou ik meegeven dat er nog steeds andere zaken meetellen.
De taken en opdrachten die horen bij wat je wilt zien op het veld staan voorop. Wat je nodig hebt zijn spelers die bereid zijn die zo goed mogelijk uit te voeren. Als die spelers daarna dankzij de vastigheid van een vast systeem meer vertrouwen krijgen, ontstaan er mooie dingen.
Geschreven door: Freddy Gomes
