“Een patroon bestaat uit een herhaling van eenvoudiger eenheden of ontstaat uit een herhaalde toepassing van dezelfde regels.” – Wikipedia
Termen als patronen en automatismen heb ik inmiddels wel laten vallen, maar nog niet uitgebreid besproken. Zoals de definitie van Wikipedia aangeeft, zijn patronen zaken die worden herhaald. Deze herhalingen bestaan in het voetbal uit het uitvoeren van dezelfde handeling, bijvoorbeeld in de opbouw van achteruit.
In dat geval kan een patroon er als volgt uitzien:
- Keeper heeft de bal
- Speelt centrale verdediger in
- Nummer 6 komt in de bal
- Kaats van de 6 terug naar de CV
- Inspelen van doorgeschoven back
Een patroon wordt een automatisme wanneer iedereen in het team weet wat er gaat gebeuren, en hoe dit moet worden uitgevoerd. Spelers moeten elkaars looplijnen leren kennen, niet alleen die van zichzelf. In bovenstaand voorbeeld moeten de backs weten dat zij op mogen schuiven wanneer de twee centrale verdedigers uit elkaar gaan.
In patronen zijn de bewegingen en handelingen van teamgenoten signalen voor de rest van het team.
In Looplijnen kunnen je tegenstander verrassen, gaf ik een voorbeeld van het WK in 2010. De goal van Brazilië tegen Nederland kwam op een geweldige wijze tot stand. Oranje leek al bekend met het patroon, want de reactie hierop zag er afgesproken uit. De back (Bastos) schoof ver door, bijna tot op de linksbuiten positie.
Robinho speelde vanaf links, maar trok naar binnen én in de bal. De bak kreeg hij in eerste instantie niet. Bastos stond als linksback nog steeds op de linksbuiten positie. Robinho begon nu weg te trekken. Anderen kwamen in de bal om af te leiden. Spits Fabiano trok weg uit het centrum richting de rechterkant om ruimte te maken.
Robinho ging diep, Oranje reageerde te laat. De pass was perfect, en de weg voor Robinho lag open. Keeper Stekelenburg kwam uit maar kon niks doen, 1-0 voor de Brazilianen. De kracht van patronen en automatismen zitten vooral in de herhaling. Zelfs als een tegenstander weet wat er kan gaan gebeuren, kunnen zij te laat zijn bij een goede uitvoering hiervan.
Een tegenstander zal de patronen van een ander analyseren. Zo is iedereen voor de wedstrijd op de hoogte. Toch hoeft dit niet te betekenen dat dit kan worden tegengehouden. De meesten wisten dat bij Barcelona Messi vanaf rechts of in het centrum met zijn linker de loopactie van Jordi Alba zocht. Vanwege andere looplijnen en de timing van de actie en pass, lukte het de twee toch elke keer.
Ook wisten de meesten wel te vertellen waar Messi zich zou gaan aanbieden na het versturen van de pass. Dit weerhield Jordi Alba er niet van weer een assist op zijn naam te schrijven.
Thierry Henry gaf ooit in een mooie analyse uitleg over de patronen van Guardiola bij Barcelona. Hij toonde aan hoe de middenvelders altijd gepositioneerd stonden. Hij vertelde waarom de buitenspelers altijd breed moesten staan. Xavi en Iniesta stonden als middenvelders ook vrij breed. Alles was gericht op het uit elkaar trekken van een tegenstander.
Henry stond als spits linksbuiten met het idee dat hij in het laatste deel van het speelveld, naar de 16 van de tegenstander toe, alle vrijheid had. De patronen van het team, en het positiespel, waren erop gericht om hem en Eto'o vanaf de zijkant in stelling te brengen. Om zijn punt nog duidelijker te maken gaf Henry ook het voorbeeld van zijn eigen opvolger, David Villa.
Wil je als trainer bepaalde patronen in je ploeg brengen, dan dien je rekening te houden met hoe je speelt. Waar ligt de kracht van het elftal, en waar zijn je spelers goed in? Heb je een keeper die goed kan meevoetballen, dan kan je deze betrekken bij de opbouw. Heb je backs die aanvallend sterk zijn, bedenk dan patronen waarmee je deze vrij kunt spelen in de ruimte.
Zoals met de keuze rond je opstelling, is het aan te raden patronen in je team af te stellen op de aanwezige kwaliteiten. Soms zie je een trainer die koste wat kost een bepaalde manier van speler erin wil krijgen, terwijl dit niet past bij de ploeg. Dit zal niet alleen punten kosten, maar op een gegeven moment zal het team niet achter de speelwijze kunnen staan.
Een uitzondering is hier weer de jeugdopleiding. Zowel de speelwijze en de patronen/automatismen kunnen zaken zijn die vanuit een bepaald beleid worden uitgevoerd. Hier doet het er niet toe dat er verloren wordt, maar is het belangrijk dat jonge spelers leren wat ze moeten doen en vooral waarom dit moet gebeuren.
Lees Hier Meer: